Yıldırım nedir, nasıl oluşur?

Yıldırım, bulut ile yer arasında meydana gelen yüksek gerilimli bir elektrik boşalmasıdır. Yıldırımın meydana gelebilmesi için bulut ve yerin farklı elektrik yüklerine sahip olması ve belirli bir potansiyel farka erişmesi gerekmektedir.

Genellikle bulutun yere yakın olan bölümleri negatif, yer ise pozitif yüklü elektriğe sahiptir. Bazı koşullarda bunun tersi de olabilir. Bulutla yer arasındaki potansiyel farkı artarak belirli bir değere eriştiğinde, hava iletken olmamasına rağmen hava içerisinde iletken bir kanal oluşur ve elektriksel boşalma başlar, yani yıldırım meydana gelir.

Yıldırım olayı, her ne kadar yıldırım düşmesi olarak bilinse de bulut ile yer arasındaki negatif ve pozitif elektrik yüklerinin pozisyonlarına göre bazen buluttan yere doğru, bazen de yerden buluta doğru olmaktadır.

Yıldırım, sadece dikey gelişmeli bulut olan kümülonimbus (Cb) bulutunun varlığında oluşabilir. Normal bir vatandaş için Cb bulutunu tespit etmek zor olabilir, ancak sağanak yağış, şimşek ve gök gürültüsünün olması, Cb bulutunun varlığını gösterir.

Yıldırım olayında ortaya çıkan enerji yaklaşık 10¹⁰ joule kadar olup bu enerji saniyenin milyonda biri zarfında geçtiği hava sütununun sıcaklığını 15.000°C’ye kadar ısıtabilir. İşte yıldırımın yakıcı ve yıkıcı etkisi açığa çıkan bu enerjinin sonucudur.

Bir insana yıldırım çarpma olasılığı 600 binde birdir. Yıldırım çarpmış bir kazazedeye dokunmak tehlikeli değildir. Dokunulduğu zaman çarpılma tehlikesi yoktur.

Yıldırımın zararları nelerdir?

Yıldırımın isabet ettiği nokta kritik öneme sahiptir. Yer yüzeyindeki herhangi bir canlı, herhangi bir yapı ya da cisim iyonize kanalın açıldığı noktada ise yıldırımın zararlı etkilerine maruz kalabilir. Bu etkiler temel olarak basınçtaki ani artış sebebiyle patlamalar, güneşin sıcaklığının 5 katına varan ani ısı artışları sebebiyle yangın ve yanıklar, milyonlarca Voltluk gerilim değerleri sebebiyle elektrikle çalışan aletlerde geri döndürülemeyecek bozulmalar ve elektromanyetik alandaki ani değişimler sebebiyle elektronik cihazlarda hasarlardır.

Yıldırım ile ilgili gerçekler!

Plazmanın ısısı 27.000o C’ye yaklaşabilir.

Genellikle 15-20.000 Amper, 200.000 Amperi aşabilir. 06.06.2018’de Reutlingen Almanya’da ölçülen yıldırım 685.000 Amperdir. Daha yüksek değerler her ülkede ölçülüyor.

Ortalama bir yıldırımın izlediği yol 8-11 km uzunluğundadır. 20 Temmuz 2007’de Oklahoma’da bir yıldırımın kat ettiği yol, kaynağı olan fırtınadan dolayı 321 km olarak ölçülmüştür.

En uzun süren yıldırım (deşarj süresi) 7,74 saniye ile Güney Fransa’da Cote d’Azur’da 30 Ağustos 2012 ölçülmüştür. Bu süreden dolayı WMO komitesi (Dünya Meteoroloji Org.) yıldırımın tanımını “1 saniyede çoklu veya defalarca elektrik deşarj dan sürekli elektrik deşarj olan….” şeklinde değiştirdi.

Ortalama bir yıldırım genişliği 2-5 cm(1-2 inç) çapındadır.

Yıldırım ile ilgili efsaneler!

Yıldırım her zaman en yüksek noktaya düşer.

Yıldırım düşmesi için yağmur yağmalıdır.

Eğer yıldırımı görmüyorsan,  gök gürültüsü duymuyorsan, güvendesin

Bir araç tekerleklerinden dolayı yıldırım bakımından güvenli bir yerdedir.

Paratoner bizi yıldırıma karşı korur.

Paratonerin koruma çapı içinde güvendeyiz.

Bizim topraklamamız var. Her sene topraklamamızı ölçtürüyoruz.

Yıldırım 1 sefer düşer.

Yıldırımı engellemek mümkün mü?

Evet, bir noktaya yıldırım düşmesi engellenebilir. Yıldırımın oluşması için iki faktör söz konusudur; buluttan yeryüzüne doğru inen ve negatif yük paketlerini içeren yüklü kollar ve yer yüzeyindeki cisimler ve canlılar üzerinden yayınlanarak buluttan inen kollara doğru yükselen pozitif yüklü kollardır. Yeryüzünden yükselen kollardan bir ya da birkaç tanesi buluttan inen kollardan bir ya da birkaçıyla yerden 150-200 metre yükseklikte buluşacak ve iyonize bir kanal açılacaktır. Yıldırım akımı da bu kanaldan akarak toprağa inecektir. Bir bölgede bu iki faktörden birinin oluşmaması ya da engellenmesi durumunda iyonize kanal o noktada açılmayacak, yani o noktaya yıldırım düşmeyecektir. Buluttan inen yüklü kollara müdahale etmek günümüz teknolojisinde mümkün değildir. Ancak; EvoDis^® Yıldırım Engelleme Sistemi kullanılarak yeryüzündeki cisimlerden yüklü kolların yükselmesi geciktirilebilir veya tamamen engellenebilir ve o cisim üzerinde yıldırım oluşumunun da önüne geçilebilir.

EvoDis^® ne kadar güvenilir?

EvoDis^® Yıldırım Engelleme Sistemi 5 yıllık araştırma ve 1,5 yıllık geliştirme çalışmalarının sonucudur. Sistem İstanbul Teknik Üniversitesi Yüksek Gerilim Laboratuar'ında bir dizi teste tabi tutulmuş ve oluşturulan 300 yıldırımdan hiçbiri EvoDis^® numunesi üzerine düşmeyerek sistem %100 başarı sağlamıştır. EvoDis^® Yıldırım Engelleme Sistemi ayrıca saha testlerine de tabi tutulmuş ve ülkemizin yıldırım alan bölgelerinde yıldırım dedektörleri kullanılarak test edilmiştir. Bu testler sırasında tespit edilen 217 gerçek yıldırımın hiçbiri EvoDis^® ile korunan kulelere isabet etmemiş ve sistem %100 başarıyla testi tamamlamıştır. EvoDis^® Yıldırım Engelleme Sistemi 2017 yılı itibariyle 600'ün üzerine kulede aktif olarak kullanılmaktadır ve 10 yıldır bu kulelerin hiçbirine yıldırım isabet etmemiştir. EvoDis^® Yıldırım Engelleme Sistemi UL96A ve NFPA780 gibi uluslararası yıldırımdan korunma standartlarına göre her yapı için özel olarak yeniden tasarlanmaktadır.

EvoDis^® Sistemi için neden topraklama gerekli?

EvoDis^® Yıldırım Engelleme Sistemi yükleri en çabuk şekilde toplayıp EvoDis^® ünitelerine iletmek ve buradan en hızlı şekilde dağıtarak buluta doğru bir pozitif yüklü kol oluşumunu engellemek için iyi bir topraklama sistemine ihtiyaç duyar.

EvoDis^® uygulanan bölgeye hiç yıldırım düşmez mi?

Bir bölgede yıldırım oluşacaksa bunu tamamen yok etmek bugünün teknolojisiyle henüz mümkün değildir. EvoDis^® sadece üzerine uygulandığı noktada yıldırım oluşmasını engeller çünkü sadece o nokta üzerindeki yük yoğunluğunu dağıtır ve sadece o noktadan buluta doğru yüklü bir kol yayınlanmasını önler. Ancak; fırtına devam ederken diğer cisim ve yapılardan buluta doğru pozitif yüklü kollar yayınlanacaktır. Bu durumda yıldırım o kollardan birinin oluştuğu noktaya düşebilir.

EvoDis^® yıldırımı başka yere doğru yönlendiriyor mu?

Hayır. EvoDis^® sadece yıldırımın koruduğu noktaya düşmesine engel olur. Bu durumda yıldırım civardaki bir başka kuleye isabet ediyorsa, koruma altına alınan kule orada hiç olmasaydı da yıldırım zaten diğer kuleye düşecekti. EvoDis^® koruduğu yapıyı sadece yıldırıma karşı hedef olmaktan çıkarır, yani bir nevi "görünmez" kılar ancak yıldırımı herhangi bir şekilde başka bir hedefe doğru saptırması ya da hedef göstererek yönlendirmesi mümkün değildir.

Korumak istediğim yer için kaç adet ve hangi model EvoDis^® kullanmalıyım?

EvoDis^® bir sistemdir ve bazı özel uygulamalar dışında genellikle tek bir ürün olarak kullanılmaz. UL96A ve NFPA780 gibi uluslararası yıldırımdan korunma standartlarına göre projelendirilen farklı tipteki her yapı için farklı sayıda ve farklı modellerde EvoDis^® birimi kullanılması gerekir. Bir kule uygulamasını örnek alırsak; kule yüksekliği, varsa tepe platformun şekli, kule üzerindeki her türlü yatay kol, kulenin konumu, bölgenin yıldırım riski gibi birçok parametre kullanılan EvoDis^® model ve sayısını değiştirebilen faktörlerdir.

EvoDis^® avantajları nelerdir?

EvoDis^® Yıldırım Engelleme Sistemi uygulanan yapılara yıldırım düşme riski minimum olur. Böylece;

Yıldırım darbelerinin kule üzerindeki radyo, anten, vb cihazlara zarar vermesi engellenir.

Milyonlarca voltluk yıldırım geriliminin tesislerdeki elektriksel donanımda arıza yaratması önlenir.

Yıldırım kaynaklı hizmet kayıpları artık söz konusu olmaz.

Yıldırımın basınç etkisi ile oluşan yapısal zararların önüne geçilir.

Yıldırımın yangına sebep olan 3000 C aşan sıcaklık etkisi bertaraf edilir.

Yıldırımın ilerlediği yol boyunca etki eden bir manyetik alan oluşmaz ve elektronik aletlere zarar veremez.

En önemlisi; çoğunlukla ölümle sonuçlanan yıldırım kaynaklı vakalar son bulur.

EvoDis^® Yıldırım Engelleme Sistemi'nin garantisi var mı?

EvoDis^® Yıldırım Engelleme Sistemi 10 yıl malzeme garantisine sahiptir. Beklenen kullanım ömrü çok daha uzun olmakla birlikte bu garanti sipariş ettiğiniz EvoDis^® Sistemi'nin tüm bileşenlerini 10 yıl boyunca her türlü üretim hatalarına karşı koruma altına almaktadır.

Ürün tanıtımı için tıklayınız.